Câu đặc biệt là loại câu mà chúng ta đã từng được tìm hiểu trong chương trình học phổ thông. Không những thế loại câu này còn được sử dụng rất nhiều trong cuộc sống của chúng ta. Cụ thể về loại câu này như thế nào? Cùng tìm hiểu ngay trong bài viết dưới đây nhé!
Câu đặc biệt là gì?
Câu đặt biệt là gì? Là loại cấu không có cấu tạo theo chủ ngữ – vị ngữ như các câu thông thường khác, mà chúng lại được cấu tạo nên từ những câu riêng lẻ hoặc từ một cụm từ chính phụ. Hiểu đơn giản, câu đặc biệt là loại câu hoàn toàn không tuân theo bất cứ nguyên tắc bất kỳ nào.
Chẳng hạn như “Đêm Noel” .
Câu đặc biệt thường xuyên xuất hiện trong văn học và trong giao tiếp hàng ngày. Dần dần nó trở nên quen thuộc đối với mỗi người chúng ta dưới nhiều dạng khác nhau, phù hợp với từng ngữ cảnh khác nhau và mỗi câu đều mang theo mục đích khác nhau.
Tác dụng của câu đặc biệt
Dù không cấu tạo theo mô hình chủ ngữ – vị ngữ thông thường, được thể hiện một cách ngắn gọn nhất, nhưng câu đặc biệt lại mang đến rất nhiều tác dụng và được coi là một trong những yếu tố quan trọng giúp văn học cũng như giao tiếp được phong phú hấp dẫn hơn rất nhiều. Cụ thể tác dụng câu đặc biệt mà chúng ta có thể kể đến như sau:
Xác định được thời gian chính xác
Câu đặc biệt có chức năng truyền đạt thông tin về thời gian và cả những nơi diễn ra các sự kiện sự việc. Bởi chính đặc điểm của câu đặc biệt là không khôi phục được thành phần như câu bình thường sau khi được lược bỏ, vì thế truyền đạt chính xác, ngắn gọn và dễ hiểu nhất những thông tin của người nói người viết.
Ví dụ: Mùa hè! Mỗi khi tiếng ve kêu báo hiệu mùa hè đến.
Câu đặc biệt mà chúng ta muốn nói đến ở ví dụ trên là “Mùa hè!”. Câu này hoàn toàn không có cấu tạo chủ ngữ – vị ngữ đầy đủ và mang được ý nghĩa xác định thời gian.
Xác định được nơi chốn
Gần tương tự như xác định thời gian, câu đặc biệt cũng có khả năng sử dụng để xác định nơi chốn.
Ví dụ như: “Chợ Đồng Văn. Ngựa thồ thon vó đẹp mã từ các dốc đê ngả đường kéo tới chợ”.
Câu đặc biệt “Chợ Đồng Văn” ở đây có tác dụng xác định chính xác nơi chốn.
Gọi và đáp
Trong giao tiếp, câu đặc biệt cũng thường được sử dụng với chức năng gọi- đáp. Cụ thể người nói sẽ hướng đến người nghe. Trong trường hợp này câu đặc biệt sẽ có các từ hô gọi như những đại từ nhân xưng, chức vụ hay tên riêng, hoặc những từ chỉ tình thái như ơi, hử, gì,…
Ví dụ: Bố ơi!
Đây là một ví dụ rất điển hình nói về câu đặc biệt có chức năng gọi – đáp. Có thể trong một số trường hợp trật tự hỗ gọi và tình thái đôi khi thay đổi với nhau. Chẳng hạn như “Hỡi chàng”.
Liệt kê các sự vật, sự việc, hành động
Chức năng này giúp xác định chính xác sự hiện diện tồn tại hay sự thông báo về hành động tiếp theo của chủ thể. Đặc biệt kiểu câu này chúng ta thường thấy được sử dụng rất nhiều trong văn kể chuyện hay văn miêu tả.
Ví dụ: Tiếng cười. Tiếng đùa. Không khí vui vẻ rộn ràng.
Ở ví dụ trên có hai câu đặc biệt đó là “Tiếng cười” và “Tiếng đùa”. Hai câu này được sử dụng liên tiếp với chức năng liệt kê những âm thanh vui vẻ, không khí sôi động vui vẻ.
Bộc lộ cảm xúc người nói, người viết
Ngoài những chức năng trên, câu đặc biệt còn giúp bộc lộ cảm xúc của người nói, người viết vô cùng hiệu quả. Cụ thể khi cảm xúc của người nói và người viết trào dâng họ thường sẽ lựa chọn các câu đặc biệt để diễn tả cảm xúc bản thân được chân thực, súc tích, cô đọng nhất.
Ví dụ: Trời ơi! Sao tôi khổ thế này.
Ở trong ví dụ trên “Trời ơi!” thể hiện được cảm xúc buồn bã, bàng hoàng đau khổ của một người vì những chuyện xảy ra.
So sánh câu rút gọn và câu đặc biệt
Câu đặc biệt và câu rút gọn thường bị rất nhiều người nhầm lẫn với nhau. Tuy nhiên dù cho hai câu này có một số điểm giống nhau nhưng lại cũng có rất nhiều điểm khác biệt. Dưới đây là so sánh sự giống và khác giữa câu đặc biệt với câu rút gọn.
Sự giống nhau
– Đều là loại câu có sự bất thường trong cấu tạo câu so với những câu bình thường khác.
– Đều có cấu tạo là cụm từ hay là một từ.
– Đều là những câu được rút ngắn lại, cô đọng và súc tích.
Sự khác nhau
– Về bản chất:
Câu đặc biệt là một câu không cấu tạo theo mô hình chủ ngữ và vị ngữ như thông thường.
Câu rút gọn là một câu đơn và nó có đầy đủ chủ ngữ, vị ngữ. Chỉ là trong quá trình sử dụng, câu này đã được người ta lược bỏ đi một số thành phần, có thể là chủ ngữ, vị ngữ hoặc cũng có thể bỏ cả chủ ngữ vị ngữ.
– Về tính xác định các thành phần câu:
Ở câu đặc biệt từ hay cụm từ trong câu sẽ làm trung tâm cú pháp câu không xác định được cụm từ hay từ đó là thành phần nào trong câu đó.
Ở câu rút gọn, chỉ cần dựa vào hoàn cảnh người ta hoàn toàn có thể xác định được các cụm từ hay từ bị rút gọn là thành phần gì trong câu đó.
– Về mức độ khôi phục các thành phần của câu:
Câu đặc biệt hoàn toàn không thể khôi phục các thành phần câu để trở thành câu có chủ ngữ – vị ngữ như thông thường.
Câu rút gọn có thể dựa vào hoàn cảnh để khôi phục lại tất cả những thành phần đã bị lược bỏ ở câu và trở thành một câu hoàn chỉnh, đầy đủ như thường.
Một số dạng bài tập vận dụng thường gặp về câu đặc biệt
– Dạng 1: Xác định câu nào là câu đặc biệt và câu nào là câu rút gọn ở trong đoạn văn cho trước.
Ở dạng bài tập này người làm cần hiểu thật rõ hai loại câu này, vận dụng kiến thức về đặc điểm câu rút gọn và câu đặc biệt tránh sự nhầm lẫn.
– Dạng 2: Xác định các tác dụng câu rút gọn và câu đặc biệt.
Trong dạng bài này không chỉ cần phải tập hợp các kiến thức về câu rút gọn, câu đặc biệt mà còn phải có khả năng cảm thụ văn học, phân tích chính xác.
– Dạng 3: Viết đoạn văn trong đó có sử dụng câu đặc biệt và chỉ ra được tác dụng của câu đặc biệt đó trong đoạn văn.
Như vậy, có thể thấy câu đặc biệt được sử dụng vô cùng phổ biến và đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống hiện nay. Mong rằng bài viết trên đã giúp các bạn hiểu rõ về câu đặc biệt, từ đó biết cách sử dụng chính xác trong từng hoàn cảnh, tránh tình trạng nhầm lẫn.